बद्धकोष्ठता घरगुती उपाय | बद्धकोष्ठतेपासून काही दिवसात मिळेल आराम

मलावरोध (बद्धकोष्ठता), ज्याला इंग्रजीमध्ये Constipation सुद्धा म्हणतात, ही एक अशी समस्या आहे जी लोकांमध्ये अनेकदा गंभीरतेने घेतली जात नाही. पण तुम्हाला माहित आहे का, ज्या दिवशी तुमचं पोट व्यवस्थित साफ होत नाही, त्या एका दिवसातच तुमच्या शरीरात 20 पेक्षा जास्त वेगवेगळ्या प्रकारचे नवीन रोग निर्माण होऊ शकतात?

असे का होते तर कारण आपल्या शरीरातून बाहेर पडणारा मल फक्त खाण्याच्या पदार्थांपासून बनलेला कचरा नसतो, तर त्यात अनेक प्रकारचे जीवाणू आणि विषारी पदार्थ देखील असतात. हे विषारी घटक योग्य वेळी आणि योग्य प्रकारे शरीरातून बाहेर पडणे अत्यंत आवश्यक आहे.

आधुनिक चिकित्सा विज्ञानानुसार, आठवड्यातून किमान 3 वेळा मल त्याग होणे आवश्यक आहे. आयुर्वेदानुसार, 24 तासांत एकदा मल त्याग होणे आवश्यक आहे. जर दोन किंवा दोनपेक्षा जास्त दिवसांपर्यंत शरीरातून अपशिष्ट पदार्थ बाहेर पडत नाहीत, तर त्याला कब्ज म्हणतात. कब्जची इतर लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत:

• रोजाना पोट पूर्णपणे साफ न होणे
• मल त्यागासाठी दबाव जाणवू नये
• मल कठोर असणे
• मल त्यागासाठी जास्त जोर लावावा लागणे

सातत्याने होणारी मलावरोध (कब्ज) शरीरात अनेक गंभीर समस्या निर्माण करू शकते, जसे की:

• शरीरात सुस्ती
• छातीत जळजळ
• अम्लपित्त
• गॅस
• पोटात भारीपणा
• बवासीर
• फिशर
• अल्सरेटिव्ह कोलाइटिस
• कोलनशी संबंधित आजार
• पाचन संबंधी समस्या
• आणि पोटाशी संबंधित इतर गंभीर आजार

मलावरोध केवळ शारीरिक आरोग्यावरच नाही तर मानसिक आरोग्यावरही नकारात्मक परिणाम करते. हे केस, त्वचा आणि मेंदूलाही नकारात्मकपणे प्रभावित करू शकते.

2017 मध्ये केलेल्या अभ्यासानुसार, कमरदुखी आणि मायग्रेन सारख्या गंभीर आजारांनी त्रस्त असलेल्या लोकांना अनेकदा कब्जची समस्याही असते. एकूणच, जर पाहिले तर सामान्य वाटणारा कब्ज योग्यरित्या बरा न झाल्यास, पुढे जाऊन त्यामुळे आरोग्याशी संबंधित अनेक समस्या उद्भवू शकतात.

ज्यादातर लोक जे मलावरोध या समस्येचा सामना करत असतात ते स्थायी उपचार करण्याऐवजी पोट साफ करणारे चूर्ण इत्यादींचा वापर करू लागतात. जास्त प्रमाणात पोट साफ करणारे चूर्ण, गोळ्या म्हणजेच लेक्सेटिव्ज च्या वापरामुळे आपल्या शरीराची अन्नपदार्थांपासून पोषक घटक काढून टाकण्याची क्षमता कमी होते, ज्यामुळे शरीर कमकुवत होऊ लागते.

ज्या दिवशी या गोष्टींचा वापर करत नाहीत, त्या दिवशी मलावरोध पुन्हा येतो आणि हळूहळू पचनशक्तीसाठी आपल्याला या गोष्टींवर पूर्णपणे अवलंबून राहावे लागते. म्हणून जेव्हा मलावरोध या समस्येचा कायमचा अंत करायचा असेल, तर घरेलू उपायांसह आपल्या आहारात बदल आणि काही चुकीच्या सवयींमध्ये सुधारणा करून आपल्या जीवनशैलीतही बदल घडवून आणण्याची आवश्यकता आहे.

चला तर मग जाणून घेऊया की कोणत्या चुकीच्या सवयींमुळे मलावरोध होतो आणि वाढतो, आणि त्यासोबतच काही प्रभावी घरेलू बद्धकोष्ठता घरगुती उपाय बद्दल बोलूया ज्यांच्या वापराने ही बद्धकोष्ठतेची समस्या कायमची दूर केली जाऊ शकते.

बद्धकोष्ठता - पोट साफ होण्यासाठी काही खास उपाय

१. अंजीर आणि किशमिश पाणी (Fig and Raisin Water):

बद्धकोष्ठता ही एक सामान्य समस्या आहे जी अनेक लोकांना त्रास देते. जर तुम्हालाही बद्धकोष्ठतेची समस्या असेल तर अंजीर आणि किशमिश यांचे पाणी तुमच्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरू शकते.

कृती:

• एक अंजीर आणि 5-6 किशमिश एका कप पाण्यात 4-5 तास भिजत ठेवा.
• सकाळी किंवा रात्री, भिजवलेले अंजीर, किशमिश आणि पाणी एकत्रपणे खा.

फायदे:

अंजीर आणि किशमिशमध्ये भरपूर प्रमाणात आहारी तंतू असतात जे पचन सुधारण्यास, पोट साफ करण्यास आणि कब्जपासून त्वरित आराम मिळवण्यास मदत करतात.

सकाळी अंजीर आणि किशमिश पाणी पिणे केवळ पोट साफ करत नाही तर दिवसभर शरीराला ऊर्जा देण्यासही मदत करते.

टीप:

• तुम्ही या पाण्यात थोडी मध किंवा लिंबू रस देखील घालू शकता.
• जर तुम्हाला मधुमेह असेल तर अंजीर आणि किशमिशचे प्रमाण कमी करा.
• नियमितपणे अंजीर आणि किशमिश पाणी पिण्यास विसरू नका.

अंजीर आणि किशमिश पाणी हे कब्जापासून मुक्ती मिळवण्याचा आणि तुमची एकंदरीत आरोग्य सुधारण्याचा एक सोपा आणि प्रभावी मार्ग आहे.

२. देशी गायीचं तूप (Cow Ghee):

पाणी आणि चरबीची कमतरता असल्यास, आतड्यांमधून अन्न खूप हळू हळू पुढे सरकते आणि जितका वेळ अन्न आतड्यांमध्ये घालवते त्यानुसार त्यातील पाण्याचे प्रमाण कमी होत जाते. यामुळे शेवटी जेव्हा अन्न मलात रूपांतरित होते तेव्हा ते खूप कोरडे आणि कडक होते.

देसी गायचे तूप आपल्या शरीराच्या पचन प्रक्रियेत स्नेहक म्हणून काम करते. ज्यांना कब्जाची तक्रार असते त्यांनी आपल्या आहारात तेलऐवजी देशी गायच्या तूपाचा वापर वाढवावा. देशी गायचे शुद्ध तूप वजन वाढवत नाही तर कमी करते. त्यामुळे पचन सुधारण्यासाठी त्याचा जास्तीत जास्त वापर करा.

जर तुम्हाला तूपाची चव आवडत नसेल तर रात्रीच्या वेळी एका ग्लास गरम दुधात एक चमचा गायचे तूप घालून त्याचे सेवन करा. झोपण्यापूर्वी त्याचा वापर केल्याने सकाळी उठताच पोट चांगले साफ होते आणि कब्जाच्या समस्येत लवकरच फायदा दिसून येऊ लागतो.

३. एरंडीचे तेल (Castor Oil):

जो लोक कब्जच्या गंभीर आजाराने खूप त्रस्त आहेत त्यांच्यासाठी एरंडीचे तेल म्हणजेच Castor Oil अत्यंत उपयुक्त ठरते. हे तेल खूप तीव्र रेचक असल्यामुळे गंभीर परिस्थितीत आठवड्यातून दोन ते तीन वेळा सेवन करावे. रात्रीच्या वेळी गरम पाण्यात एक चमचा एरंडीचे तेल मिसळून घ्या.

एरंडेल तेल, ज्यामध्ये रिकिनोलिक ऍसिड असते, आपले मल नरम करते आणि आतड्यांची हालचाल वाढवते. गंभीर कब्जातही अरंडी तेलाचा वापर फायदेशीर ठरतो. तथापि, हे पूर्णपणे सुरक्षित असले तरी, गर्भवती महिला, हड्डीच्या औषधांचा वापर करणारे आणि हृदयरोगाचे उपचार घेणारे लोक अरंडी तेल टाळावेत.

या तीन गोष्टींचा वापर केल्याने कब्ज म्हणजेच बद्धकोष्ठता कमी होण्यास मदत होईल आणि जर तुम्हाला जीवनभर बद्धकोष्ठतेपासून मुक्त राहायचे असल्यास, काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. त्या खालीलप्रमाणे-

१. शारीरिक हालचाल (Physical Activity):

ज्यांचे काम लांब वेळ बसून राहण्याचे असते किंवा जे लोक कोणत्याही प्रकारची शारीरिक क्रियाकलाप आणि व्यायाम इत्यादी करत नाहीत, त्यांना कब्ज होण्याची शक्यता जास्त असते.  त्याउलट, ज्यांच्या दिनचर्यामध्ये शारीरिक हालचाल समाविष्ट असते त्यांची पचनक्रिया अधिक चांगली मानली जाते. म्हणूनच जर तुम्हीही कोणत्याही प्रकारची व्यायाम इत्यादी करत नसाल तर सुरुवात करा किंवा फक्त सकाळी किंवा रात्रीच्या जेवणानंतर चालण्यास नक्कीच जा.

२. जास्त पाणी पिणे:

पुरेसे पाणी न पिणे हे बद्धकोष्ठतेचे प्रमुख कारण मानले जाते. दररोज किमान 2.5/3 लिटर पाणी प्या. पचन प्रक्रियेदरम्यान भरपूर पाणी प्यायल्याने अन्नाचे पचन व्यवस्थित होण्यास मदत होते आणि तुमची मल घट्ट होण्यापासून रोखते.

३. योग्य वेळी आणि योग्य प्रकारे जेवण करा:

जेवण करण्याचा वेळ निश्चित नसल्यास पचन आणि पोटाशी संबंधित समस्या उद्भवणे निश्चित आहे. काही लोक रात्री खूप उशिरा जेवतात आणि काही लोक खूप वेळ उपाशीच असतात. आपल्या दैनंदिन दिनचर्येत जेवणाचा वेळ निश्चित करा. जेवणाचा वेळ निश्चित झाल्याने पचन आणि ताजेतवाने होण्याचा वेळ आपोआप निश्चित होतो. कधीही घाईघाईने खाऊ नका आणि नेहमी जेवण चांगल्या प्रकारे चावून खाण्यास विसरू नका. अनेकदा या सोप्या गोष्टींकडे दुर्लक्ष केल्यानेही बद्धकोष्ठतेची गंभीर समस्या निर्माण होते.

४. मल वेग दाबून धरु नका: 

अनेक लोकांमध्ये मल रोखण्याची सवय असते. म्हणजेच, जेव्हा मल त्यागण्याची इच्छा जाणवते तेव्हा लगेच त्याग न करता ते नंतर करतात. असे केल्यानेही बद्धकोठाता होऊ शकते कारण शरीरात जमा झालेला मल जितका जास्त वेळ राहतो तितकाच तो कडक होत जातो आणि नंतर मग मल त्याग करण्यास त्रास होतो.

५. जंक फूड आणि गोड पदार्थ:

जितके चविष्ट, कुरकुरीत आणि मैद्यापासून बनवलेले पोटात चिकटणारे पदार्थ असतात त्यापासून जितके शक्य होईल तितके त्या वस्तूपासून दूर रहा. मैद्यापासून बनवलेल्या सर्व पदार्थांचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने पचनतंत्र खराब होते, म्हणूनच या पदार्थांपासून दूर रहायाला हवे. 

निष्कर्ष:

या सोप्या आणि प्रभावी उपायांचा अवलंब करून तुम्ही बद्धकोठाताच्या समस्येपासून कायमचा मुक्ती मिळवू शकता आणि तुमचे पचनतंत्र निरोगी बनवू शकता. धन्यवाद.